Làng làm khô nhái

Làng làm khô nhái

Làng làm khô nhái ở ấp Vĩnh Hạ, xã Vĩnh Trung, huyện Tịnh Biên - An Giang có hơn 50 hộ chuyên sống bằng nghề soi nhái làm khô, với giá hơn nửa triệu đồng mỗi kg.

Để có sản phẩm làm ra khô nhái, mà các quán nhậu gọi là món "Vũ nữ chân dài", thanh niên ở xã Vĩnh Trung phải lặng lội đi soi nhái ở ngoài đồng mỗi đêm khuya. Đây là một nghề vô cùng vất vả. Song với một người chịu khó, mỗi đêm có thể kiếm từ 5-12 kg nhái tùy mùa, cho thu nhập bình quân 200.000 đồng.

Đồ nghề săn nhái là cây vợt lưới dày, cán vợt được làm bằng thân cây trúc to bằng ngón chân cái và có chiều dài hơn 2m.

Trong đêm tối hun hút, người soi phải thật nhanh tay, lẹ mắt, thường xuyên căng mắt, theo dõi cử động của từng con nhái để chụp chính xác.

Khi nào đầy vợt mới mở miệng túi cho nhái vào giỏ, và cứ thế tiếp tục lần mò từ ruộng này qua ruộng khác, có khi phải lội qua các xã ấp vùng sâu, xa hàng chục cây số.

Nhái cơm con nhỏ, sau khi lột da, phơi khô chỉ còn bằng ngón tay. Do thơm ngon nên dân nhậu đã tặng cho loài khô này những cái tên khá mỹ miều  “vũ nữ chân dài”, “kiều nữ đại gia”.

Nhái sau khi bắt về, lột da xong phải rửa nước sạch, ướp gia vị rồi mới đem phơi.

Chị Nguyễn Thị Tươi, một người chuyên sản xuất khô nhái ở xã Vĩnh Trung, cho biết muốn cho khô nhái đạt chất lượng cao chị phải ướp nhái với tiêu, ớt, muối cho thấm đều trước khi phơi.

Thông thường, việc ướp khô nhái với gia vị xong phải để từ 1,5-2 giờ mới vớt nhái ra phơi, để gia vị thấm vào thịt nhái.

Nhái khô được phơi trên giàn tre đan phủ lưới bên trên.

Công đoạn này mất khá nhiều thời gian, phải tỉ mỉ xếp từng con nhái.

Nhái cơm có quanh năm ở vùng đồng ruộng miền Tây, nên khô nhái cũng được sản xuất quanh năm. Anh Lê Thanh Dũng, một người chuyên săn nhái, cho biết khô nhái xuất phát đầu tiên từ nước bạn Campuchia. Bà con vùng Bảy Núi - An Giang bắt chước làm theo. Nhờ khéo tay lại chế biến tinh tế nên không bao lâu, khô nhái miệt này trở thành món ngon nổi tiếng ở miền Tây.

Tại ấp Vĩnh Hạ, xã Vĩnh Trung, huyện Tịnh Biên có khoảng 50 người sống bằng nghề soi nhái để cung cấp nhái thịt cho 5 cơ sở sản xuất khô trong xã.

Chị Trần Thị Mai Xuân, chủ một cơ sở làm khô nhái, cho biết vào mùa mưa nhái xuất hiện nhiều, mỗi ngày gia đình chị làm được 15kg nhái khô. Còn mùa nắng như hiện nay chỉ khoảng 4-5kg. Bình quân cứ 4 ký nhái tươi sẽ cho một ký khô. Giá nhái khô hiện đến 540.000 đồng/kg, còn vào dịp Tết lên đến 650.000 - 700.000 đồng/kg mà không có hàng để bán.

Nhái phơi dưới ánh nắng khoảng 8-9 tiếng là có thể bán.

Đặc sản độc đáo này đang được các nhà hàng, quán ăn săn đón, vì chế biến được nhiều món không "đụng hàng".

“vũ nữ chân dài” Lên đời nhờ sấy khô...

 Vũ Nữ Chân Dài

Món khô nhái độc đáo của An Giang (mà trước đây nhiều nhà hàng từng gọi mỹ miều là “vũ nữ chân dài”) đã nhanh chóng chinh phục thị trường trong nước rồi lan sang Campuchia, Lào…

Bảy Núi từ lâu vốn nổi tiếng trong vùng với nghề bắt nhái cung cấp nhái (nhái tươi) cho khắp nơi trong tỉnh An Giang. Những lúc cao điểm, chỉ riêng ở xã Vĩnh Trung, huyện Tịnh Biên, đã có từ 30 đến 40 người hành nghề bắt nhái (soi nhái). 

Đa phần trong số họ đều là nông dân, ít ruộng, tranh thủ ban đêm đi bắt nhái để kiếm thêm thu nhập. Ông Nguyễn Văn Tổng là một trong số “cao thủ” trong đội quân soi nhái xã Vĩnh Trung, cho biết: “Mấy năm trước đây còn khỏe, mỗi đêm tôi đi bộ có khi cả chục cây số, soi một đêm trung bình từ 5 – 7kg nhái, vào mùa cao điểm thì cả chục ký".

Khô nhái thành phẩm.

Bảy Núi do đặc thù là vùng bán sơn địa, phù hợp cho loài nhái sinh sôi phát triển. Bởi thế không đâu tập trung đông người soi nhái như Bảy Núi. Vào mùa mưa “đội quân” soi nhái vùng Bảy Núi có thể hàng trăm người. Vào mùa nước nổi, “ruộng dưới” (dưới đồng bằng) bị ngập, chứ “ruộng trên” (ruộng ven chân núi) vẫn là điều kiện sinh sống lý tưởng của nhái; cho nên, ở Bảy Núi nghề soi nhái “kiếm ăn” được quanh năm. 

“Nghề soi nhái ở đây (xã Vĩnh Trung, huyện Tịnh Biên) là nghề mưu sinh của nhiều hộ nông dân nghèo. Nếu nghề làm khô nhái được sự quan tâm chăm lo, tạo điều kiện để phát triển thì sẽ tác động tích cực đối với nông dân nghèo. Vì rằng làm khô nhái tiêu thụ rất mạnh nhái tươi, tạo điều kiện cho người làm nghề soi nhái, đa số là nông dân nghèo có cơ hội tăng thêm thu nhập cho gia đình.” Ông Chau Thonl - Chủ tịch Hội Nông dân xã Vĩnh Trung, huyện Tịnh Biên, An Giang.

Món ghiền của dân nhậu

Nói về hoàn cảnh ra đời của khô nhái, ông Nguyễn Văn Tổng lý giải: “Ăn không hết thì làm khô mắm, thói quen của cư dân từ thời khai mở vùng đất phương Nam là vậy. Tuy nhiên xưa nay người ta chỉ làm khô với các loại cá chứ có ai làm khô nhái đâu. Chẳng qua tôi cũng vì thói quen, ăn không hết thì phơi khô để dành…”.

Ngay những người làm khô nhái cũng không ngờ bây giờ khô nhái trở thành một đặc sản, một món khoái khẩu của dân nhậu. Ông Tổng kể: Ban đầu ông cũng làm theo nguyên tắc dân gian khi làm khô cá là lột da, móc hết ruột rồi ướp muối đem phơi. 

Mấy bữa có bạn nhậu tới nhà chơi, “kẹt mồi” nên đem món nhái phơi khô đi rang mở nhậu, thấy êm quá nên nghĩ ra cách làm khô… để dành nhậu là chủ yếu. Rồi bạn nhậu nào cũng khen và ai ăn rồi cũng ghiền. Ban đầu làm ít, sau làm nhiều dần rồi chuyển qua làm bán luôn.

Phơi nhái làm khô.

Tuy nhiên, để trở thành món khô nhái thực thụ, được thị trường chấp nhận như hiện nay thì phải có bàn tay gia chế của các bà các chị. Ông Tổng cho biết: “Khô nhái ngon và có hương vị đặc trưng như trên thị trường hiện nay thì vợ và các con gái tôi phải “nêm nếm” thêm gia vị mà tôi cũng không biết, bí quyết là ở chỗ đó”.

Ban đầu ở xã Vĩnh Trung này chỉ có gia đình ông Tổng làm khô nhái, sau đó có thêm vài hộ lân cận. Bây giờ thì Bảy Núi có nhiều người, nhiều nhóm làm khô nhái vì thị trường ưa chuộng và nguồn nguyên liệu nhái tươi ở vùng Bảy Núi khá phong phú quanh năm. Chị Nguyễn Thị Kim Chi, một trong những người làm khô nhái khá lớn ở Vĩnh Trung cho biết: 

“Theo tôi được biết thì hiện nay Bảy Núi có ba địa điểm làm nhiều một là ở đây (xã Vĩnh Trung), hai là ở Xuân Tô (thị trấn Tịnh Biên, huyện Tịnh Biên), ba là Châu Lăng (huyện Tri Tôn). “Hiện nay, chỗ tôi trung bình tiêu thụ khoảng 30 đến 40kg nhái tươi, làm ra trên dưới 10kg khô. Giá bán sỉ khô nhái tại đây hiện nay từ 250 ngàn đến 300 ngàn đồng/kg” – chị Kim Chi cho biết.

Thật sự thì trước đây, trong thực đơn các quán ăn, nhà hàng khá sang trọng cũng đã có mặt khô nhái với cái tên nghe khá sốc như: “Bò tọt”, “vũ nữ chân dài”… Các chủ quán, nhà hàng cho biết họ đặt hàng từ các thương lái lấy hàng tận Nam Vang (Campuchia).

Gia đình ông Tổng đang phơi nhái.

Hữu xạ tự nhiên hương

Ông Tổng cho biết: “Tính ra thì tôi chính thức làm khô bán chỉ khoảng hơn hai năm nay, nhưng mối mang cũng khá nhiều, chủ yếu là người ta tự tìm đến đây mua, chắc là họ về bỏ mối lại cho các quán ăn, nhà hàng”. Nguyên tắc của ông Tổng là “Hữu xạ tự nhiên hương”. Ông không đi chào hàng hay quảng bá đâu cả mà tập trung lo chất lượng cho “ngon lành” thì tự nhiên mọi người sẽ tìm đến mình thôi. 

“Ngon lành” theo ông Tổng là giá cả hợp lý, làm hàng như “làm cho chính mình ăn, không ướp bậy bạ, chất bảo quản hay chất tạo mùi, màu gì hết”.

Có lẽ nhờ tuân thủ nguyên tắc đó mà hàng của gia đình ông làm ra không đủ bán. Nhiều thương lái mua hàng ông “đi” ngược lên Campuchia. Hiện nay, khô nhái do gia đình ông Tổng làm ra chỉ có thương hiệu “truyền miệng” rất miệt vườn là “khô nhái Bảy Xuân”. Khô nhái thành phẩm cứ cho vào bộc nylon trơn mà bán đi khắp nơi.

Trọng Bình (Trang Trại Việt) 

Về An Giang, nơi nông dân kiếm bộn tiền từ “kiều nữ chân dài”

 Kiều nữ chân dài

Khô nhái hay còn được gọi với tên mỹ miều là: “Kiều nữ chân dài” là loại đặc sản độc đáo được hình thành hơn 3 năm nay tại huyện Tịnh Biên (An Giang).

Anh Võ Văn Liền, người đầu tiên làm nghề này ở huyện Tịnh Biên cho biết, cách làm khô nhái học được từ các tiểu thương ở Campuchia.

Phơi khô nhái 

Sau đó anh về làm ăn thử thấy ngon và đem bán trong huyện. Từ đó các hộ nghèo trong khu vực cũng làm theo và có thêm thu nhập khá giả hơn. Bình quân, 4 kg nhái đã lột da rồi thì sau khi phơi khô sẽ còn lại được 1kg. Giá khô nhái hiện nay từ 250.000 đến 300.000đ/kg, vẫn không đủ bán.

Loại khô này đang là món “khoái khẩu” của các nhà hàng, khách sạn và dân ăn nhậu sành điệu ở miền tây hiện nay.

Anh Liền cho biết thêm: Để có nhái phơi khô bán cho thương lái thì anh đã đặt hàng với nhiều người soi nhái ở hai tỉnh An Giang và Kiên Giang. Giá nhái sống anh thu mua dao động từ 40.000 – 50.000đ/kg/tùy theo loại lớn hay nhỏ. Sau đó, anh thuê khoảng 8 hộ lột da nhái. Nhờ vậy, các hộ này cũng có thêm phần thu nhập.

Làng làm khô nhái ở xã Vĩnh Trung, huyện Tịnh Biên có gần 10 hộ tham gia sản xuất, bình quân mỗi ngày các hộ này thu mua khoảng 400kg nhái tươi (con nhái còn sống). Sau đó đưa cho những người làm thuê cắt, lột da nhái và chuyển sang rửa sạch rồi ướp gia vị, đem phơi nắng hai ngày là có thể sử dụng được.

Thông thường khách mua về chiên ăn vì nó giòn và có hương vị đặc biệt thơm ngon. Theo nhiều người trong nghề cho biết, cách làm khô này không khó nhưng cần sự cần mẫn trong việc lột da nhái (do con nhái nhỏ) và việc ướp gia vị.

Do vậy, mỗi sáng sớm là các hộ chế biến đã thu mua nhái sống từ khắp nơi mang về nhà. Toàn xã Vĩnh Trung có trên 60 hộ sống chủ yếu dựa vào việc lột da nhái thuê. Chủ khô nhái trả 3.000đ/kg nhái lột xong da.

Do con nhái là loài vật hoang dã sống trong ruộng đồng nên ai chịu khó đi bắt cũng kiếm được từ 300.000 đến 400.000đ/đêm. Vì vậy, nghề này ngày càng phát triển và thương hiệu vang xa.

(Theo Nông nghiệp Việt Nam)